Cas­sa­tie reikt hulp­mid­del aan bij bewijs­nood en beves­tigt een ver­al­ge­meend bewijsbeslag

Het gebeurt vaak dat een partij in bewijsnood zit. Zij wil een procedure opstarten tegen een andere partij maar kan haar zaak (vooralsnog) niet hard maken omdat het bewijs om die procedure te schragen zich bij de tegenpartij bevindt. Een oplossing daarvoor is een bewijsbeslag, een procedure waarbij door middel van een eenzijdig verzoekschrift aan de rechter toelating wordt gevraagd om ter plaatse bij een partij te gaan om daar bewijs te beschrijven of in beslag te laten nemen door een sekwester (in de regel een gerechtsdeurwaarder). Het betreft een naar Belgisch recht controversiële procedure.

In een zaak waarin DLPA Advocaten overging tot zo een bewijsbeslag, heeft het Hof van Cassatie op 4 januari 2024 (AR C.22.0373.N) een principieel arrest geveld. Voor het eerst heeft ons hoogste rechtscollege een veralgemeend bewijsbeslag erkend.

Enerzijds oordeelt het Hof dat met het oog op het veiligstellen van bewijsmateriaal, de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, op eenzijdig verzoekschrift, de overlegging aan een sekwester van stukken die zich bij een partij of een derde bevinden, kan bevelen. Essentieel is dat die stukken welomschreven moeten zijn. Het mag dus niet gaan over een zogenaamde fishing expedition waarbij een partij op zoek gaat naar relevante bewijsstukken. De voorzitter kan die sekwester desgevallend toelating verlenen om zich toegang te verschaffen tot de woning of bedrijfsruimte waar de stukken zich bevinden om deze stukken in bewaring te nemen. Het Hof van Cassatie leidt dit alles af uit een aantal artikelen in het Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben op de kort geding procedure en de mogelijkheid voor de rechter om partijen of derden te bevelen om stukken over te leggen.

Anderzijds – en dit maakte lang het voorwerp uit van discussie – rijst de vraag of zo een bewijsbeslag, waarbij een gerechtsdeurwaarder zich, mits rechterlijke machtiging, toegang kan verschaffen tot een woning, in overeenstemming is met de onschendbaarheid van de woning (zoals neergelegd in artikel 15 van de Grondwet) en het respect voor het privé leven (zoals neergelegd in artikel 8 van het EVRM). Op deze vraag antwoordt het Hof van Cassatie positief. Dezelfde (voormelde) bepalingen op grond waarvan een bewijsbeslag mogelijk is, vormen volgens het Hof een voldoende grondslag voor een bewijsbeslag met toegang tot de woning, zodat voldaan is aan de voorwaarde uit artikel 15 van de Grondwet en artikel 8.2 van het EVRM dat de inmenging in het recht op eerbiediging en onschendbaarheid van de woning bij wet voorzien moet zijn.

Dit arrest, dat mede door DLPA Advocaten is uitgelokt, is een game changer. Voortaan hebben partijen die in bewijsnood zitten, mits eerbiediging van een aantal strikte voorwaarden, de mogelijkheid om over te gaan tot een bewijsbeslag.

DELEN: