Recht­bank weer­houdt aan­spra­ke­lijk­heid van de accoun­tant wegens een ken­ne­lijk ontoe­rei­kend aanvangsvermogen

Recente rechtspraak stelt de accountant die het financieel plan opstelde mee aansprakelijk voor de onderkapitalisatie van een onderneming die failliet ging binnen de drie jaar na oprichting. Deze aansprakelijkheid is gebaseerd op de schending van de adviesplicht van de accountant. De rechtbank is van oordeel dat, wanneer uit een financieel plan blijkt dat er op korte termijn financiële moeilijkheden dreigen, de accountant verplicht is te adviseren om de vennootschap niet op te richten of extra financiële middelen te voorzien. Een contractueel exoneratiebeding ontslaat hem in deze situatie niet van zijn aansprakelijkheid. Wij lichten deze rechtspraak in wat volgt graag verder toe.

Adviesplicht en aansprakelijkheid cijferberoeper

De ondernemingsrechtbank van Gent, afdeling Dendermonde stelt in een recent gepubliceerd vonnis van 18 oktober 2021 de oprichters van een vennootschap na faillissement binnen de drie jaar na de oprichting persoonlijk aansprakelijk ten belope van een bedrag van 100.000,00 EUR. In het kader van dezelfde procedure stelden de oprichters een vordering in vrijwaring in tegen de accountant die bij de oprichting van de vennootschap in 2011 bijstand had verleend bij het finaliseren van het financieel plan. De rechtbank verklaart de vrijwaringsvordering van de oprichters tegen de accountant voor de helft gegrond, en dus ten belope van een bedrag van 50.000,00 EUR. Hiermee wentelt de rechtbank de financiële gevolgen voor de aansprakelijkheid van de oprichters voor 50% af op de accountant die het financieel plan opstelde. De aansprakelijkheid van de accountant is gebaseerd op een schending van zijn adviesplicht. De rechtbank is van oordeel dat het financieel plan in dit concrete geval bewijst dat het kapitaal ontoereikend was, terwijl het juist een instrument zou moeten zijn om het tegendeel te bewijzen. In het vonnis wordt uitdrukkelijk gesteld dat als de cijferberoeper een financieel plan opstelt waaruit op korte termijn moeilijkheden te vrezen vallen, hij het advies moet geven bijkomende financiële middelen te zoeken of de vennootschap niet op de richten. In deze zaak was er geen bewijs van dergelijke adviesverlening aan de oprichters. De rechtbank is van mening dat indien de accountant aan die adviesplicht had voldaan, er een kans bestond dat de oprichters extra maatregelen hadden genomen. Het verlies van een kans leidt volgens de rechtbank tot schade die in deze zaak werd begroot op de helft van de oprichtersaansprakelijkheid.

Exoneratiebeding ontslaat niet

De cijferberoeper poogde zich te beroepen op een bij aanvang van de opdracht overeengekomen exoneratiebeding. In deze zaak was er een exoneratiebeding waarmee de accountant stelde dat hij niet verantwoordelijk was voor eventuele schade door foutieve en/of onvolledige informatie. De rechtbank aanvaardt de toepassing van deze clausule niet omdat de accountant niet aantoonde dat het financieel plan zou vertrekken van andere uitgangspunten dan diegene die aan de beroepsbeoefenaar werden verstrekt.

Juridisch belang van het financieel plan

Oprichters van een vennootschap zijn verplicht een financieel plan voor te leggen. Hierbij hoeven ze wettelijk gezien geen beroep te doen op een cijferberoeper, al is dit wel aangewezen en in de praktijk ook gebruikelijk. De naam van de cijferberoeper moet in dergelijk geval in het financieel plan worden vermeld. Met betrekking tot het financieel plan is de beoefenaar van een cijferberoep de “natuurlijke adviseur”. Men mag ervan uitgaan dat hij over voldoende kennis beschikt om een dergelijk plan op te stellen in overeenstemming met de wet. Sinds de invoering van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen in 2020 heeft dit financieel plan ook een verplichte minimale inhoud. Het financieel plan moet oprichters inzicht geven in het aanvangsvermogen van de vennootschap in het licht van de voorgenomen bedrijvigheid.

Indien een vennootschap failliet gaat binnen de drie jaar kunnen de oprichters persoonlijk aansprakelijk gesteld worden wanneer blijkt dat het aanvangsvermogen kennelijk ontoereikend was. Bij deze beoordeling is het financieel plan een cruciaal bewijsstuk voor de rechter.

Aandachtspunten voor de cijferberoeper

Het vonnis werd duidelijk geveld in een bijzondere feitelijke context en na een lange voorgeschiedenis met onder meer een voorafgaandelijk gerechtelijk onderzoek dat leidde tot een strafrechtelijke veroordeling van één van de oprichters. De rechtsleer wijst er bijkomend op dat de bepalingen inzake de oprichtersaansprakelijkheid niet tot doel hebben om de verantwoordelijkheid van de oprichters in de schoenen van de cijferberoeper te schuiven. De hier toegelichte rechtspraak vestigt uiteraard nogmaals de aandacht op het belang van zorgvuldig advies van de cijferberoeper aan de oprichters van een vennootschap en in het bijzonder ook van de wijze waarop dit gebeurt teneinde bij discussies achteraf het bewijs te kunnen leveren van de correcte adviesverlening.

DELEN: