Het ver­nieuwd contractenrecht

Inleiding

De hervorming van het nieuwe Burgerlijk Wetboek is al enige tijd in ontwikkeling. Sinds november 2020 zijn stelselmatig delen van het nieuw Burgerlijk Wetboek in werking getreden met nieuwe regels over familie- en erfrecht, goederenrecht en bewijsrecht.

Op 1 januari 2023 is het de beurt aan het boek 5 “Verbintenissen”, dat het (ver)nieuw(de) contractenrecht behandelt. Wetende dat dit boek regels bevat over geldige algemene voorwaarden, de totstandkoming van een contract, gewijzigde omstandigheden tijdens de uitvoering ervan (bv. pandemie, oorlog of energiecrisis), sanctiemogelijkheden bij wanprestaties en dergelijke meer, gaat het om de elementaire juridische regels waar elke onderneming quasi dagelijks (vaak onbewust) mee wordt geconfronteerd.

Over dit (ver)nieuw(de) contractenrecht gaven Eva Roels, Emily Van Damme, Natascha De Roeck en Jolien Millecamps recent een infosessie op ons kantoor. In een reeks publicaties op onze website brengen wij de belangrijkste aandachtspunten die we in de infosessie toelichtten nog eens in herinnering.

In deze eerste aflevering lichten wij de doelstelling, de toepassing en de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving toe.

Bevestiging van bestaande principes met enkele nieuwigheden

De wetgever heeft geprobeerd om in het nieuw verbintenissenrecht een evenwicht te vinden tussen de wilsautonomie van de partijen en de rol van de rechter als beschermer van de belangen van de zwakke partij en het algemeen belang.

Het nieuwe boek 5 voert enerzijds een aantal nieuwe regels in, waarover meer in onze volgende publicaties. Anderzijds worden een aantal gangbare en reeds bestaande principes die door de rechtspraak voorheen waren ontwikkeld maar nog geen plaats hadden gekregen in het oude Burgerlijk Wetboek gecodificeerd.

In principe van toepassing op alle contracten

Het nieuwe boek 5 behoort tot het gemeen recht en de wetsbepalingen zijn bijgevolg op alle contracten van toepassing voor zover er niet van afgeweken is in bijzondere wetgeving. Bijzondere wetgeving (bv. t.a.v. consumenten, woninghuur, etc.) gaat steeds voor op de algemene wetgeving.

Evenwel betreft het voornamelijk aanvullend recht en geen dwingend recht. Dit betekent dat de contractspartijen steeds in onderling akkoord van deze wetsbepalingen kunnen afwijken. Met andere woorden zijn deze bepalingen enkel van toepassing indien partijen niets anders zijn overeengekomen.

Van toepassing op contracten gesloten vanaf 1 januari 2023

De bepalingen van het nieuwe boek 5 zijn in principe uitsluitend van toepassing op contracten gesloten vanaf 1 januari 2023. Het oude Burgerlijk Wetboek blijft dus van belang voor contracten die vóór 1 januari 2023 werden gesloten.

Zelfs als een rechtshandeling (bv. het opzeggen van een contract) of een rechtsfeit (bv. contractbreuk) zich voordoet na 1 januari 2023, maar betrekking heeft op of voortvloeit uit een contract dat voordien werd gesloten, blijven de bepalingen van het oude Burgerlijk Wetboek van toepassing.

Van deze algemene regel kan evenwel afgeweken worden (aanvullend recht). Het is dus mogelijk dat partijen beslissen om het nieuwe verbintenissenrecht ook van toepassing te verklaren op ‘oude’ contracten.

DELEN: