Con­flic­ten in een fami­lie­be­drijf ? Goe­de afspra­ken maken goe­de familiebanden

We kunnen er niet omheen: ook in familiale ondernemingen kunnen conflicten vroeg of laat de kop opsteken.

Vaak veroorzaakt een ogenschijnlijk banale discussie zoals het budget voor de nieuwe wagen van de bedrijfsleider een stroom aan emoties, die een dieper relationeel conflict blootlegt : zus en broer blijken totaal andere visies te hebben over investeringen, over werkethiek, over capaciteiten en bekwaamheden, over de verschillende behandeling van familietakken die vader en moeder bij de opvolging van het bedrijf in de hand gewerkt hebben, … Net omwille van de familiale bedding kunnen conflicten wonden slaan waar zelfs het sterkste bedrijf niet tegen bestand is.

Conflicten zijn nochtans inherent aan elke organisatie – en komen dus in elke onderneming voor – maar spelen zich in een familiebedrijf ook op een tweede, emotioneler niveau af.

Binnen een familieonderneming hebben de verschillende stakeholders er belang bij om conflicten niet onder de mat te vegen, maar ze integendeel te benoemen. Idealiter bespreken familieleden hun onderlinge professionele én familiale relatie zelfs vooraleer er sprake is van enig conflict.

Daarmee is niet gezegd dat het ‘bespreken’ gemakkelijk is, temeer omdat het intact houden van een goede familiale verhouding minstens even belangrijk is als de professionele samenwerking. Om emoties te kanaliseren en om te zoeken naar de wederzijdse belangen en behoeften van de verschillende groepen, is het veelal nuttig om een beroep te doen op een neutrale adviseur of bemiddelaar. Zij of hij kan ‘verwijten’ helpen vertalen in ‘bezorgdheden’, ‘eisen’ in ‘belangen en behoeften’.

Afspraken vastleggen in een aandeelhoudersovereenkomst

De spelregels waaraan de stakeholders van een familiebedrijf zich willen houden, kunnen de vorm aannemen van een aandeelhoudersovereenkomst. Daarin wordt vermeld of en hoe aandelen kunnen overgedragen worden. Mag er verkocht worden aan derden of moeten de aandelen eerst aangeboden worden aan de bestaande aandeelhouders? En hoe wordt de prijs bepaald? Kan een aandeelhouder verplicht worden mee te verkopen wanneer zijn mede-aandeelhouder aan een derde verkoopt? Of kan hij zelf beslissen om mee op de verkoopkar te springen?

Ook de vraag of en welke erfgenamen kunnen toetreden in geval van overlijden wordt via een aandeelhoudersovereenkomst geregeld.

Verder bevat deze overeenkomst regels inzake de vertegenwoordiging van aandeelhoudersgroepen in het bestuursorgaan. Heeft elke aandeelhoudersgroep een zitje in de raad van bestuur? En hoe worden bestuurders vergoed? Beslist de zaakvoerder alleen of heeft hij voor sleutelbeslissingen de goedkeuring van de algemene vergadering nodig?

Ten slotte kan een aandeelhoudersovereenkomst afspraken vermelden over het dividendbeleid, of over de wijze waarop met een mogelijk conflict binnen het bestuursorgaan of tussen de aandeelhouders onderling zal worden omgegaan. Kan iemand zijn wil doordrukken via een doorslaggevende stem? Of denken de aandeelhouders aan een bemiddelingsprocedure?

Familiecharter: grondwet van de familie

Op langere termijn kan, binnen een familiale onderneming, gedacht worden aan een familiaal charter, een grondwet waarin de familie haar fundamentele visie en waarden omschrijft, anticipeert op problemen over vergoeding voor arbeid, over financiële return voor de passieve aandeelhouder, over opvolging, over carrières binnen het bedrijf, over governance, over schoonfamilie en externen, over alles wat een familiaal bedrijf rijk en boeiend, maar soms ook ingewikkeld maakt.

DELEN: