De impact van het coro­na­vi­rus op de werkvloer

De impact van het coronavirus (COVID-19) is in de afgelopen dagen sterk toegenomen. Wat voor vele ondernemingen aanvankelijk op afstand gebeurde, lijkt een steeds grotere impact op de werkvloer en op de bedrijfsvoering te hebben. Wat de nabije toekomst brengen zal, lijkt hoogst onzeker.

We focussen daarom op vier pertinente vragen die zich in de praktijk stellen:

• welke preventiemaatregelen kan u als werkgever nemen?
• kan een (al dan niet) besmette werknemer de toegang tot de arbeidsplaats worden geweigerd?
• wat indien een werknemer besmet is met het coronavirus?
• wanneer kan beroep worden gedaan op tijdelijke werkloosheid?

Welke preventiemaatregelen kan u als werkgever nemen?

Het ziet er helaas niet naar uit dat er op korte termijn een vaccin tegen het coronavirus beschikbaar zal zijn. Bijgevolg moeten er op de werkvloer andere “antivirusmaatregelen” worden genomen teneinde de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Algemene preventiemaatregelen

Teneinde de verspreiding van het coronavirus op de werkvloer te minimaliseren, kan de werkgever algemene richtlijnen inzake hygiëne opleggen. Sowieso is het van belang om de werknemers te wijzen op de gebruikelijke hygiënemaatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Vanuit praktisch oogpunt kunnen in ieder geval de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) worden gevolgd. De WHO wijst op een aantal preventieve maatregelen zoals onder meer het toepassen van een goede handhygiëne of het regelmatig ontsmetten van werkplekken (in het bijzonder klinken, handvaten, …).

Telewerk of andere plaatsen van tewerkstelling

Wanneer een werknemer recent in een risicogebied aanwezig was of mogelijks in contact is gekomen met ‘risicopersonen’ (doch zonder uiterlijke kenmerken van het coronavirus te vertonen), of wanneer een werkgever het ‘collectief besmettingsgevaar’ wil beperken, dan zou een werkgever - in goed overleg - met de betrokken werknemer(s) kunnen overeenkomen dat hij van thuis uit werkt teneinde de eventuele verspreiding op ondernemingsniveau tegen te gaan. Dit moet uiteraard zowel technisch (nodige IT-voorzieningen) als praktisch (in het kader van uit te voeren taken en opdrachten) haalbaar zijn.

Wanneer blijkt dat ook deze preventiemaatregel niet mogelijk zou zijn omwille van bijvoorbeeld de arbeidstaken die een betrokken werknemer uitvoert, dan kan een werkgever een werknemer niet verplichten om vakantie op te nemen. Weigert een werknemer verlof te nemen en vreest de werkgever voor een mogelijke interne verspreiding van het coronavirus, dan moet men in principe aan de betrokken werknemer vrijstelling van prestaties met betaling van loon toestaan.

Kan een (al dan niet) besmette werknemer de toegang tot de arbeidsplaats worden geweigerd?

Als werkgever bent u in principe verplicht om de werknemer werk te verschaffen op de wijze, tijd en plaats zoals is overeengekomen. Zonder gerechtvaardigde reden mag een werkgever een werknemer niet zomaar de toegang tot de werkplaats weigeren.

Twee situaties kunnen hierbij worden onderscheiden:

• Indien een arts niet attesteert dat een werknemer arbeidsongeschikt is, kan een werkgever aan een werknemer in principe niet weigeren zich op de werkplaats te begeven om zijn taken en opdrachten verbonden aan zijn functie uit te oefenen. Ook aan werknemers die recent in één van de steeds talrijker wordende risicogebieden geweest zijn, kan in principe niet zomaar de toegang worden geweigerd.
• E.e.a. is anders wanneer een werknemer symptomen van het coronavirus vertoont, maar toch naar het werk komt. In de huidige omstandigheden is het o.i. in dergelijk geval wel aanvaardbaar om, zelfs zonder medisch attest, een werknemer de toegang tot de werkvloer te weigeren. Een werkgever heeft immers de verplichting om de arbeid te laten verrichten in behoorlijke omstandigheden teneinde de gezondheid en veiligheid van alle werknemers op de werkplek te waarborgen.

Een en ander gebeurt evident bij voorkeur in goed overleg met de betrokken werknemer.

Wat indien een werknemer besmet is met het coronavirus?

Wanneer blijkt dat een werknemer effectief arbeidsongeschikt is omwille van het coronavirus en hiervoor een medisch attest inlevert bij de werkgever, dan wordt deze ongeschiktheid behandeld als een gewone ziekte. Bijgevolg zijn de gewone regels in dat kader van toepassing.

Gedurende de periode van arbeidsongeschikt maakt een werknemer aanspraak op gewaarborgd loon en eventueel ziekte-uitkeringen van de mutualiteit. Volledigheidshalve merken wij op dat ontslag van een werknemer omwille van arbeidsongeschiktheid (louter) wegens het coronavirus uiteraard uit den boze is. Wordt een werknemer toch ontslaan om redenen die verband houden met zijn arbeidsongeschiktheid, dan stelt de werkgever zich bloot aan eventuele sancties. Een werknemer ontslaan omwille van een door de overheid opgelegd reisverbod of die in quarantaine is geplaatst, is evident evenzeer onregelmatig.

Wanneer kan beroep worden gedaan op tijdelijke werkloosheid?

Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht

Wanneer een werknemer niet arbeidsongeschikt is, maar toch niet kan werken (vb. wegens quarantaine of omdat hij ‘vastzit’ in het buitenland), kan hij in bepaalde situaties en onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen wegens overmacht. Als werkgever moet u in dat geval dus geen gewaarborgd loon betalen, aangezien de arbeidsovereenkomst geschorst is wegens overmacht. Een werknemer die besmet is met het coronavirus zal evenwel geen aanspraak kunnen maken op werkloosheidsuitkeringen. In dat geval gelden de regels inzake arbeidsongeschiktheid (en gewaarborgd loon).

Van belang is de aard van de afwezigheid om werkloosheidsuitkeringen wegens overmacht te kunnen genieten. Dit kan enkel wanneer er concrete aanwijzingen zijn van besmettingsgevaar en het moet gaan om een werk- of reisverbod die wordt opgelegd door de overheid. Het loutere feit dat iemand terugkeert uit een risicogebied, zonder aanwijzingen van besmettingsgevaar, kan niet ingeroepen worden.

Een werkgever die de overmacht inroept, dient hiertoe een elektronische aangifte te doen bij het werkloosheidsbureau (RVA) van de exploitatiezetel én een gedetailleerde aanvraag tot erkenning van de overmacht in te dienen waaruit blijkt dat de werkloosheid is veroorzaakt wegens het coronavirus. In dat geval is de werknemer vrijgesteld van wachttijd en wordt het bedrag van de uitkering verhoogd tot 70 % van het (geplafonneerd) loon.

Deze regeling voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht wordt momenteel aanvaard voor de door de werkgever opgegeven duur doch uiterlijk tot en met 30 juni 2020.

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken

Wordt een onderneming geconfronteerd met een plotse daling van cliënteel of bestellingen uit vrees voor het coronavirus en kan de normale arbeidsregeling niet worden gehandhaafd, dan kan een onderneming voor de arbeiders beroep doen op algemeen geldende stelsels van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken. Voor bedienden kan tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken worden ingevoerd door de ondernemingen die reeds voldoen aan de preliminaire voorwaarden voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken voor bedienden.

In beide gevallen dient de werkgever een elektronische aangifte in bij het werkloosheidsbureau (RVA) van de exploitatiezetel, met vermelding van ‘coronavirus’ als economische redenen. Wanneer niet voldaan is aan de voorwaarden kan een aanvraag ingediend worden bij de Minister van Werk om erkend te worden als ‘onderneming in moeilijkheden’.

Werknemers die werkloos gesteld worden wegens economische oorzaken moeten voldoen aan de gewone toelaatbaarheidsvoorwaarden (incl. wachttijd), maar tot 30 juni 2020 wordt het bedrag van de uitkering verhoogd tot 70 % van het (geplafonneerd) loon.

DELEN: